Kalendarium historii Litwy i stosunków polsko-litewskich

  1. Znaleziska z VI-VII w. pozwalają na ich bezpośrednie powiązanie z późniejszymi okresami; odtąd więc można mówić o historii Litwy i Litwinów. Litwini podzieleni byli na kilka społeczności, utożsamianych z plemionami.
  2. IX w. - niektóre plemiona litewskie zaczeły jednoczyć się w konferencje ziem - zalążki przyszłego państwa /czynnikiem przyspieszającym te procesy było zagrożenie zewnętrzne/.
  3. X w.- zagrożenie zewnętrzne /Wikingowie, Ruś Kijowska, Polska/ zmusza Litwinów do budowy drewnianych zamków, które z czasem stały się lokalnymi ośrodkami władzy.
  4. X w. - pojawiają się pierwsi misjonarze chrześcijańscy.
  5. II poł. XI w. - powołanie księcia, który stanął ponad starszyzną rodową. Zaczyna się też kształtować centralny ośrodek władzy.
  6. Mendog /Mindaugas, dawne polskie Mindowe/ 1236 - 1263 - prawdziwym twórcą państwa litewskiego. Mendog usuwa konkurentów poprzez podstęp, gwałty, zdradę, przekupstwa, rugi. Przejmuje władzę na całej ziemi litewskiej i przenosi ośrodek państwowy do Nowogródka.
  7. 1251 - przyjęcie chrztu przez Mendoga /nie był to jednak chrzest kraju/ w celu uzyskania zgody papieża na koronację.
  8. 6 VII 1253 - koronacja Mendoga wraz z żoną Mortą w Nowogródku /albo w Latawie/ na jedynego w historii króla Litwy. Koronę odebrał z rąk biskupa chełmińskiego.
  9. 1260 - powrót do pogaństwa
  10. 1263 - Mendog zostaje zamordowany wskutek spisku możnowładców. Utworzona przez niego organizacja państwowa stała się dobrym fundamentem do ekspansji /wkrótce terytorium Litwy wzrosło do ponad 700 tys. km. kwadratowych/.
  11. Giedymin - pierwszy od czasów Mendoga władca wielkiego formatu /dwukrotnie powiększył terytorium państwa/. Był założycielem dynastii Giedyminowiczów /od 1385 zasiadła ona również na tronie polskim, zyskując miano Jagiellonów/. Za jego rządów nastąpiła również poprawa stosunków z Polską /żoną Kazimierza Wielkiego była córka Giedymina Aldona Anna/.
  12. VII 1384 pojawienie się idei unii polsko-litewskiej.
  13. 14 VIII 1385 - zawarto personalną unię w Krewie /Jagiełło poślubił Jadwigę i przyjął chrzest/. Witold, przeciwny unii rozpoczyna walkę z Jagiełłą.
  14. 1401 - Witold uznany zostaje za dożywotniego Wielkiego Księcia Litewskiego.
  15. 15 VII 1410 - wspólne polsko-litewskie zwycięstwo pod Grunwaldem umocnieniem związku obu państw. Dzięki temu nastąpił wzrost prestiżu unii polsko-litewskiej.
  16. 2 X 1413 - unia horodelska - adopcja herbowa 47 najznakomitszych rodów litewskich do tyluż rodów polskich, które użyczyły litewskim pobratyńcom swych herbów. Była to swoista fuzja elit, stanowiąca element fundamentalny przyszłego połączenia obu państw.
  17. 1 VII 1569 - unia lubelska aktem ostatecznie scalającym Polskę i Litwę. Odtąd oba kraje stanowiły jedno państwo, z jednym obieralnym władcą, sejmem i wspólną polityką zagraniczną.
  18. Panowanie Jana III Sobieskiego oznaczało dla Litwy współudział w wielkim zwycięstwie nad Turkami, ale także wielką odbudowę. Właśnie wtedy powstały z fundacji Paców najwybitniejsze dzieła architektury barokowej - klasztor kamedułów w Pożajściu oraz kościół św. Piotra i Pawła na wileńskim Antokolu.
  19. 3 V 1791 - Konstytucja 3-go Maja, dzięki której nie tylko Polska, ale i Litwa stała się pierwszym w Europie państwem posiadającym akt zasadniczy. Konstytucja ostatecznie scalała obie części Rzeczypospolitej
  20. 1795 - ostateczny rozbiór Polski. Rosja zagarnęła cała Litwę, za wyjątkiem Zaniemenia, które przypadło Prusom. Wraz z III rozbiorem przeszło do historii Wielkie Księstwo Litewskie.
  21. 1812 - wybucha wojna francusko-rosyjska. Napoleon w ciągu kilku dni zajął ziemie litewskie. 14 VII ogłoszono w katedrze wileńskiej przywrócenie Wielkiego Księstwa Litewskiego jako części państwa polsko-litewskiego.
  22. Po kongresie wiedeńskim /1815/ większa część Litwy została wcielona do Rosji.
  23. Na początku lat 20-tych XIX w. Wilno stało się ośrodkiem działania patriotycznych organizacji studenckich m.in. filomatów i filaretów. Zostały one rozbite w 1822 r.
  24. 1830 - na ziemiach polskich i litewskich wybucha Powstanie Listopadowe. Klęska na Górach Ponarskich spowodowała konieczność przejścia do walk partyzanckich. Wygasły one dopiero w 1832 r.
  25. 1863 - ludność ziem polskich i litewskich wzięła również udział w Powstaniu Styczniowym. Na Litwie, po przegranej bitwie pod Bierżami powstanie przyjęło charakter wojny partyzanckiej.
  26. II poł. XIX w. - na Litwie następuje odrodzenie narodowe. Zaczęto wydawać nowoczesne czasopisma literackie - "Jutrzenka", "Dzwon".
  27. 1 VII 1914 - wybuch I wojny światowej. Litwa zostaje zajęta przez armię niemiecką. Okupacja niemiecka trwała do 1918 r.
  28. 16 II 1918 ogłoszono pełną niepodległość Litwy
  29. X 1920 - "zbuntowane" oddziały gen. Żeligowskiego zajmują Wilno.
  30. II 1922 - Litwa Środkowa z Wilnem zostaje włączona do Polski. Stolica państwa zostaje przeniesiona do Kowna.
  31. 15 VI 1940 - wojska sowieckie wkraczają na Litwę rozpoczynając jej okupację.
  32. VI 1941 - wybuch wojny niemiecko-sowieckiej. Rozpoczyna się okupacja niemiecka.
  33. 1944 - Litwę zajęły ponownie wojska sowieckie. Wojna partyzancka zakończyła się niepowodzeniem. Litwa weszła w skład ZSRR.
  34. Lata 70-te XX w. - zaczynają się nasilać dążenia niepodległościowe Litwinów /ukazują się periodyki kościelne, dochodzi do demonstracji i wieców/
  35. 11 III 1991 - proklamowano powstanie niepodległej Litwy.
  36. 29 III 2004 - Litwa przystąpiła do NATO.
  37. 1 V 2004 - Litwa w Unii Europejskiej.