|
Dwór w Moniuszkach Pierwsza wzmianka o Moniuszkach dotyczy 1677 roku. Pochodzi ze spisanej w 1799 roku przez księdza Krzysztofa Kapicę historii fundacji kościoła parafialnego w Dolistowie Starym. Informacja wspomina o dziedzicznym właścicielu majątku Moniuszki - Wojciechu Moniuszko. Kolejna informacja z tego samego źródła dotyczy 1718 roku, kiedy to właścicielami dóbr są: Mateusz Moniuszko s. Wawrzyńca i jego małżonka Konstancja z Mroczkowskich. Na początku XIX wieku dobra Moniuszki należały do Feliksa Moniuszki, który miał dwóch synów Kazimierza i Konstantego. Kazimierz nabywa w latach 1838 - 1842 sąsiadujące dobra Mikicin, w których gospodaruje razem ze swym jedynym synem Adolfem. Po śmierci ojca w 1872 roku dobra Mikicin dziedziczy - Adolf. W Moniuszkach gospodaruje brat Kazimierza - Konstanty. Zarządza on majątkiem do swej śmierci, czyli do 1894 roku. W tym czasie majątek obejmował powierzchnię 126 hektarów. Prawo spadkowe na Moniuszkach w połowie przejmuje Adolf Moniuszko. Druga połowa przypada synom Konstantego: Janowi, Kazimierzowi - Romanowi i Konstantemu - Antoniemu. Jan Moniuszko w tym czasie mieszkał w Czelabińsku, a Konstanty - Antoni w Grodnie. Mając tak ułożone życie nie byli zainteresowani gospodarowaniem w majątku. Z tego powodu w 1896 roku postanowiono dokonać nowego podziału własności. Podział doszedł do skutku 3 kwietnia 1897 roku. W jego wyniku całość majątku liczącego ok. 89 hektarów przeszła na własność Kazimierza - Romana. W zamian musiał on spłacić pozostałych spadkobierców. Według źródeł Kazimierz - Roman gospodaruje jeszcze w Moniuszkach w 1913 roku. Po nim schedę przejmuje jego syn Stefan, który zmarł w czasie II wojny światowej w 1944 roku. Miał on dwie córki, jedna zamieszkała na stałe w Czechach, druga wyszła za mąż za Tadeusza Cywińskiego. Założenie dworskie położone było na południe od wsi Moniuszki pomiędzy dwoma drogami biegnącymi do wsi. Od drogi ziemnej obsadzonej po obu stronach wierzbami stanowiącej wschodnią granicę założenia odchodziła w kierunku zachodnim druga droga prowadząca do dworu. Sam dwór stał na północ od tej drogi. Dwór to drewniany długi budynek. Plac przed dworem w kształcie prostokąta otoczony był budynkami gospodarczymi. Od strony południowej stały dwie obory, od wschodu stajnia i magazyn z kancelarią /zniszczone w 1939 roku/, od zachodu stodoła. Między budynkami posadzony był rząd jesionów i szpaler lilaków. Po środku dziedzińca do czasów powojennych do 1947 roku stała kapliczka, w której odprawiano msze polowe. Na północ i wschód od zabudowań znajdował się ogród ozdobny zamknięty od zachodu rzędem lipowych drzew. W ogrodzie znajdował się staw pełniący funkcję ozdobną. Wokół stawu rozciągała się aleja lipowa odchodząca dalej w kierunku południowo - zachodnim i przecinająca dojazd do dworu oraz omijająca obory od strony wschodniej biegła dalej n południe między kwaterami ogrodów użytkowych. Za ogrodzeniem założenia aleja przecinała tereny pól biegnąc w kierunku rzeki Biebły. Ogrody użytkowe podzielone były na kwatery otoczone alejami i pasami drzew ozdobnych. Wewnątrz kwater rozmieszczone były sady owocowe i warzywniaki. Na wschód od terenów założenia, na pobliskich łąkach znajdowały się czworaki dla służby. W czasie I wojny światowej we dworze urządzona była mleczarnia. W okresie wojennym majatek uległ niewielkim zniszczeniom. O wiele większe zniszczenia spowodowała II wojna światowa. Wtedy to zniszczeniu uległa dobrze utrzymana roślinność ogrodowa, zieleń ozdobna, drzewa oraz zabudowania /stajnia, magazyn z kancelarią, czworaki/. Po zakończeniu działań wojennych część gruntów przeszła na własność miejscowych chłopów. Właściciele majątku Moniuszki
|
|
2006 © e-monki.pl & A. Studniarek |